Η πρωτεΐνη ορού γάλακτος & η ιστορία της: Τα Whey Bars του 17ου αιώνα!
Ακόμη και να μην έχουμε καταναλώσει ποτέ σίγουρα έχουμε ακούσει για την πρωτεΐνη ορού γάλακτος. Τα τελευταία χρόνια είναι πολύ διαδεδομένη και παρ’ όλο που το κοινό της ήταν άτομα που γυμνάζονται συστηματικά πλέον η κατανάλωση της έχει ευρεία ανταπόκριση.
Η πρωτεΐνη ορού γάλακτος στις μέρες μας καταναλώνεται ευρέως όχι μόνο από αθλητές αλλά και από ανθρώπους που προσέχουν την διατροφή τους ή έχουν συγκεκριμένες ανάγκες, από εγκύους & θηλάζουσες μητέρες, άτομα που βρίσκονται σε δίαιτα, σαν γρήγορο και εύκολο σνακ ενώ αποτελεί και συστατικό σε διάφορα τρόφιμα και παραγωγές. Τα οφέλη της είναι πολλά και η συγκέντρωση πολλών θρεπτικών συστατικών τη καθιστά ένα θρεπτικό και εύπεπτο προϊόν για τον οργανισμό.
Θα σας κάνει εντύπωση το γεγονός πως η πρωτεΐνη ορού γάλακτος δεν εμφανίστηκε τώρα ούτε είναι μία μόδα των ημερών. Η ιστορία της ξεκινά από χιλιάδες χρόνια πίσω και έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον να ανακαλύψουμε την πορεία της ανά τους αιώνες σε αυτό το άρθρο.
Τι είναι ο ορός γάλακτος
Ο ορός γάλακτος μαζί με την καζεΐνη αποτελούν τις δύο πρωτεΐνες του γάλακτος. Κατά τη διαδικασία της παραγωγής του τυριού με την πήξη του γάλακτος και τη στράγγιση του προϊόντος παράγεται η λεγόμενη “τυρομάζα”. Στη συνέχεια, όταν απομακρυνθεί η καζεϊνη (τυρόπηγμα) και το λίπος, παραμένει το υδατικό υπόλειμμα δηλαδή ο ορός γάλατος. Ο ορός γάλακτος ανήκει στις πλήρεις πρωτεΐνες αφού περιέχει και τα 9 απαραίτητα αμινοξέα που χρειάζεται ο οργανισμός και δεν μπορεί να τα παράξει μόνος του αλλά τα λαμβάνει μέσω της τροφής.
Για πολλά χρόνια ο ορός γάλακτος είχε θεωρηθεί απόβλητο από τα εργοστάσια παραγωγής τυριού και διοχετευόταν σε ποτάμια και ρυάκια. Η υψηλή συγκέντρωση σε πρωτεΐνη ευνόησε την δημιουργία φυκών που θεωρήθηκαν επικίνδυνα για το οικοσύστημα. Έτσι απαγορεύτηκε αυτή η πρακτική και τα εργοστάσια αντιμετώπισαν πρόβλημα διαθεσιμότητας. Στην αρχή διοχεύτεσαν το προϊόν στην αγορά ως φθηνό συστατικό στην παραγωγή παγωτού αλλά τελικά χρησιμοποιήθηκε σε πολλά προϊόντα και σήμερα είναι ευρέως διαδεδομένη η χρήση του.
Η πρώτη ένδειξη επεξεργασίας γάλακτος το 5.500 π.Χ
Σε αγγεία που βρέθηκαν στην πόλη Kujawy της Πολωνίας ανιχνεύτηκαν ίχνη επεξεργασίας τυριού, πριν από περισσότερο 7 χιλιάδες χρόνια. Άρθρο επί του θέματος από Βρετανούς, Αμερικανούς και Πολωνούς επιστήμονες έχει δημοσιευθεί στο περιοδικό Nature στο οποίο αναφέρουν πως στα αγγεία που βρέθηκαν και μελετήθηκαν βρήκαν ίχνη επεξεργασίας γάλακτος και προκύπτει πως δεν χρησιμοποιήθηκαν για την αποθήκευση του γάλακτος αλλά για την επεξεργασία του καθώς μοιάζουν πολύ με τα σημερινά σουρωτήρια.
Οι επιστήμονες της δημοσίευσης αναφέρουν πως “ίχνη προϊόντων γάλακτος έχουν εντοπιστεί σε αγγεία που βρέθηκαν και στη βορειοδυτική Τουρκία και τη Λιβύη και χρονολογούνται στα 8000 και 7000 χρόνια πριν. Αυτά τα αγγεία, ωστόσο, δεν ήταν σαν τα σημερινά σουρωτήρια, οπότε δεν γνωρίζουμε ποια γαλακτοκομικά προϊόντα είχαν επεξεργαστεί, αποθηκευτεί ή ενδεχομένως μαγειρευτεί”.
Ο Ιπποκράτης “συνταγογραφούσε” την πρωτεΐνη ορού γάλακτος
Η πρώτη καταγραφή που έχουμε πως η πρωτεΐνη ορού γάλακτος άρχισε να καταναλώνεται είναι στην αρχαία Ελλάδα! Ο Ιπποκράτης, ο “πατέρας της ιατρικής” έδινε στους ασθενείς του πρωτεΐνη ορού γάλακτος προκειμένου να ενισχύσει το ανοσοποιητικό τους σύστημα. Αναφερόταν σε αυτό το υγρό ως «ο ορός». Αυτή η θεραπεία με τον ορό προσέλκυσε πολλούς άλλους γιατρούς της εποχής και χρησιμοποιήθηκε για αιώνες στην αρχαία Ελλάδα.
Εικόνα του 14ου αιώνα που δείχνει την επεξεργασία και κατανάλωση τυριού (wikipedia)
Η επόμενη καταγεγραμμένη χρήση ορού γάλακτος ήταν λίγο μετά τον Ιπποκράτη, στην Αρχαία Ρώμη. Οι Ρωμαίοι υιοθέτησαν πολλές πτυχές του ελληνικού πολιτισμού, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης του «ορού» για τα οφέλη του στην υγεία. Το 130 μ.Χ., ένας άλλος γιατρός της κλασικής εποχής, ο Γαληνός, επηρεασμένος από τον Ιπποκράτη συνέχισε τη θεωρεία του. Τόνισε και αυτός τη σημασία της καλής διατροφής για την υγεία και έδινε στους ασθενείς του ορό γάλακτος για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού.
Αναφερόταν στον ορό γάλακτος ως θεραπευτικό τονωτικό. Μετά από αυτή την περίοδο, η κατανάλωση ορού γάλακτος έγινε σιγά-σιγά όλο και πιο δημοφιλής σε όλη την Ευρώπη.
Τα Whey Bars της Ευρώπης και τα Spa με ορό γάλακτος τον 17ο αιώνα
Η επόμενη καταγραφή του ορού προέρχεται από την Αγγλία του 17ου αιώνα. Εκεί, ο ορός έγινε δημοφιλής ως “μοδάτο ποτό”, πράγμα που οδήγησε στο άνοιγμα καταστημάτων ορού γάλακτος, όπως οι σημερινές καφετέριες! Ένας Άγγλος ναυτικός με το όνομα Σάμιουελ Πέπυς έγραψε στο ημερολόγιό του για τις επισκέψεις του σε Whey Bars στο Λονδίνο και σημείωσε πολλά προϊόντα βασισμένα σε ορό, συμπεριλαμβανομένων:
• Whey butter
• Whey porridge
• Whey whig (ποτό με ορό και βότανα)
• Whey borse (ζωμός φτιαγμένος με ορό)
Ο ορός γάλακτος συνέχισε να αυξάνει τη δημοτικότητα του κατά τη διάρκεια του 17ου, 18ου και 19ου αιώνα, τόσο πολύ ώστε οι άνθρωποι άρχισαν ακόμα και να κατασκευάζουν και να επισκέπτονται Whey θέρετρα! Αυτό ξεκίνησε όταν αγρότες σε ένα χωριό της Ελβετίας, παρατήρησαν ότι οι χοίροι που έτρωγαν ορό αναπτύσσονταν γρηγορότερα από αυτούς που έτρωγαν ό,τι άλλο οπότε άρχισαν να πίνουν τον ορό και οι ίδιοι οι αγρότες. Όταν παρατήρησαν τη βελτίωση της υγείας τους, η φήμη εξαπλώθηκε γρήγορα σε όλη τη χώρα και σύντομα μετά από αυτό, Ελβετοί επιχειρηματίες κατασκεύασαν θεραπευτικά λουτρά με ορό γάλακτος. Ήταν κέντρα θεραπείας για πολλές ασθένειες αλλά και για ενίσχυση του ανοσοποιητικού.
Έτσι αριστοκράτες και βασιλιάδες από όλη την Ευρώπη επισκέπτονταν αυτά τα θέρετρα για την ενίσχυση της υγείας τους. Αν και τότε κανείς δεν γνώριζε την επιστημονική βάση της πρωτεΐνης ορού γάλακτος, ήταν προφανές ότι η επάρκεια πρόσληψης πρωτεΐνης ήταν ευεργετική για την υγεία και την ευεξία. Έγγραφα της εποχής μας αποκαλύπτουν πως αυτά τα οροθεραπευτήρια και λουτρά ανθούσαν σε ολόκληρη την κεντρική Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων της Αυστρίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Ελβετίας.
Ένας ιατρός και φιλόσοφος του 17ου αιώνα ονόματι Μπαριτσέλι, συνέταξε ένα δοκίμιο για όλα τα πράγματα που αφορούν τον ορό, το γάλα και το βούτυρο.
Το εξώφυλλο της έρευνας Μπαριτσέλι
Στο έργο του, ο Μπαριτσέλι αναλύει τι είναι το γάλα, πώς παράγεται στους μαστικούς αδένες και τα διάφορα είδη γάλακτος. Για την εργασία του, ο Μπαριτσέλι εξέτασε τόσο το ανθρώπινο όσο και το ζωικό γάλα, μαζί με τις χρήσεις τους, καθώς και το βούτυρο και τον ορό γάλακτος που ήταν ήδη γνωστός. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι αυτή η πρακτική χρήσης του ορού, ως θεραπευτικής αγωγής, συνεχίστηκε μέχρι και τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Διαφήμιση του plasmon, της εποχής
Κινούμενοι στον 19ο αιώνα, ένα προϊόν με την ονομασία “Plasmon” άρχισε να παράγεται στη Γερμανία το οποίο έμοιαζε αρκετά με τις σύγχρονες πρωτεΐνες ορού γάλακτος. Το Plasmon ήταν ένα λευκό προιόν, με κακή γεύση και υφή – ευτυχώς σήμερα αυτό έχει αλλάξει! Αρχικά, δημιουργήθηκε για άρρωστους σε νοσοκομεία, αλλά τελικά άρχισε να χρησιμοποιείται από τον γενικό πληθυσμό.
Το 1890, ο Eugen Sandow (πολλοί τον αποκαλούν πατέρα του Bodybuilding) προώθησε το Plasmon και δημιούργησε ένα βιβλίο συνταγών για να διαδώσει τη χρήση του. Λίγο μετά η γερμανική κυβέρνηση έδωσε στη δημοσιότητα έκθεση λέγοντας ότι το Plasmon είναι καλύτερο από το κρέας για τη βελτίωση της αντοχής και της μυϊκής ενδυνάμωσης. Αυτό οδήγησε σε μια αλλαγή στις τάσεις κατανάλωσης καθώς ο ορός γάλακτος δεν ήταν πια μόνο για αριστοκράτες ή αρρώστους αλλά άρχισε να γίνεται ένα προϊόν και για αθλητές και ασκούμενους.
Διαφήμιση της πρωτεΐνης του Hoffman
Τη δεκαετία του 1950, ο Bob Hoffman ιδιοκτήτης του περιοδικού Strength and Health, άρχισε να πωλεί σκόνες πρωτεΐνης με γεύση σοκολάτα από τα εργοστάσια της Πενσυλβάνια. Ο Hoffman πίστευε ότι τα συμπληρώματα πρωτεΐνης του δίνουν ευεξία και “χτίζουν” τους μυς, αποκαλώντας τα θαυματουργά, κάτι που βρήκε αντιμέτωπους τους γιατρούς της εποχής, οι οποίοι τον κατηγορούσαν για παραπλάνηση. Μάλιστα πολλές φορές βρέθηκε αντιμέτωπος με τον νόμο και τα προϊόντα του είχαν κατασχεθεί από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων.
Το 1968 αυτός και η εταιρεία του συμφώνησαν να αποσύρουν τον μακρύ κατάλογο αμφισβητούμενων ισχυρισμών υγείας όμως το γεγονός ότι πουλούσε συμπληρώματα μέσω της εταιρείας του, ήταν προπονητής άρσης βαρών και ιδρυτικό μέλος του Προεδρικού Συμβουλίου για τη Φυσική Κατάσταση και τον Αθλητισμό, καθώς και η αθλητική του καριέρα, συνέβαλαν στο να αποκτήσει έναν καθοριστικό ρόλο στη διάδοση των διατροφικών αυτών τάσεων στους αθλητές.
Διαφήμιση της πρωτεΐνης του Blair
Η μεγαλύτερη ανταγωνίστρια εταιρία του Hoffman λεγόταν Blair’s Protein Powder και ιδρυτής της ήταν ο IRheo H. Blair (ή αλλιώς Irvin Johnson). Η εταιρία αυτή βγάζει τότε στην αγορά σκόνη πρωτεΐνης που αποτελείται από καζεΐνη ασβεστίου και νατρίου από γάλα χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος, ασπράδι αυγού και αποξηραμένα ολόκληρα αυγά. Ενώ η ανάμειξη πρωτεΐνης αυγού και γάλατος μπορεί να φαίνεται συνηθισμένη σήμερα, ήταν επαναστατική τη δεκαετία του ’50 και του ’60, καθώς τα περισσότερα εργοστάσια χρησιμοποιούσαν σόγια ή παράγωγα κρέατος και ψαριού για τις πρωτεϊνικές σκόνες.
Επίσης ο Blair αρχίζει να δίνει μεγάλη έμφαση στη μελέτη των προϊόντων αλλά και στην βελτίωση της γεύσης τους. Προσθέτει λοιπόν στο μείγμα πρωτεΐνης του φυσική γεύση βανίλιας ενώ στη συνέχεια δημιούργησε πρωτεΐνη χωρίς γλυκαντικά. Ο Blair αποκαλείται “διατροφικός μάγος” στο bodybuilding και συνεργάζεται με πολλούς από τους κορυφαίους bodybuilders των δεκαετιών του ’60 και του ’70. Ήταν τόσο επιτυχημένος που ηθοποιοί του Hollywood, συμπεριλαμβανομένων των Charlton Heston και Robert Cummings, ζητούσαν τις συμβουλές του.
Από τη δεκαετία του 1950, οι πρωτεϊνικές σκόνες προωθήθηκαν εκτενώς σε όλα τα περιοδικά εκγύμνασης και bodybuilding. Ωστόσο μέχρι και τότε τα περισσότερα διαθέσιμα συμπληρώματα πρωτεΐνης είτε δεν αναμειγνύονταν εύκολα είτε δεν είχαν ωραία γεύση.
Τα επόμενα χρόνια φτάνοντας στο σήμερα
Τα χρόνια που ακολούθησαν η επιστήμη έκανε άλματα στην κατανόηση της σύνθεσης των πρωτεϊνών και στον εντοπισμό των απαραίτητων αμινοξέων (BCAAs). Οι ερευνητές άρχισαν να ανακαλύπτουν τα θρεπτικά συστατικά του ορού γάλακτος και τη σημασία τους για τον οργανισμό.
Η δημοσιοποίηση αυτών των ευρημάτων εκτόξευσε την κατανάλωση πρωτεΐνης ορού γάλακτος και στο ευρύ κοινό. Στο μεταξύ οι εταιρίες παραγωγής ασχολήθηκαν πολύ με την καλυτέρευση της διαλυτότητας του προϊόντος αλλά και τις γεύσεις. Σήμερα υπάρχουν στο εμπόριο πρωτεΐνες ορού γάλακτος σε πάρα πολλές γεύσεις ενώ για τους λάτρεις των γαλακτοκομικών προϊόντων υπάρχει και η φυσική γεύση.
Έτσι λοιπόν η πρωτεΐνη ορού γάλακτος δεν είναι μία μόδα ή ένα προϊόν των τελευταίων ετών. Αυτό που ξεκίνησε ως υπολείμματα τυριού πριν 8.000 χρόνια, έγινε ποτό για τους αριστοκράτες και spa στην Ελβετία, τώρα είναι ένα βασικό προϊόν στην καθημερινή διατροφή του κόσμου. Την επόμενη φορά που θα ετοιμάσετε το Protein Shake σας σκεφτείτε από που ξεκίνησε!
Η Real Greek Dairies είναι μέλος του ομίλου της Hellenic Protein.
Real greek protein
Αιγοπρόβεια Πρωτεΐνη ορού γάλακτος 1kgΗ κλασική αγαπημένη σκόνη πρωτεΐνης, Real Greek Whey 80 είναι 100% Ελληνική αιγοπρόβεια πρωτεΐνη ορού γάλακτος. Έχει περιεκτικότητα 82% σε φυσική, καθαρή πρωτεΐνη και δεν περιέχει συντηρητικά.
Real greek protein
Αιγοπρόβεια Πρωτεΐνη ορού γάλακτος 2kgΗ σκόνη πρωτεΐνης, Real Greek Whey 80 σε μεγάλη συσκευασία. 100% Ελληνική αιγοπρόβεια πρωτεΐνη ορού γάλακτος με περιεκτικότητα 82% σε φυσική, καθαρή πρωτεΐνη. Δεν περιέχει συντηρητικά.
